20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ — ΜΙΑ ΑΚΟΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ;

Στις 20 Νοεμβρίου 1989, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και κατ’ επέκταση η παγκόσμια κοινότητα, δεσμεύτηκε να προστατεύει τα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των παιδιών, υιοθετώντας και επισήμως, τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού (το σημαντικότερο κείμενο για τα δικαιώματα των παιδιών με παγκόσμια νομικά δεσμευτική ισχύ). Από τότε, η σημερινή μέρα (20η Νοεμβρίου) έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού, μέρα αφιερωμένη στα παιδιά.

Δικαιώματα στην υγεία, την εκπαίδευση, την ψυχαγωγία, δικαιώματα στην έκφραση γνώμης, στην πληροφόρηση, στην προστασία από διακρίσεις, κακοποίηση και εκμετάλλευση αποτελούν μεταξύ άλλων τα κύρια άρθρα της Σύμβασης. Παρότι η Σύμβαση έχει συνολικά 54 άρθρα, διέπεται από τέσσερις θεμελιώδεις αρχές:

– Μη διάκριση (άρθρο 2): Τα παιδιά δεν πρέπει να επωφελούνται, ούτε να υποφέρουν εξ’ αιτίας φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, ή εθνικής, κοινωνικής ή εθνοτικής καταγωγής, ή εξ’ αιτίας οποιασδήποτε πολιτικής ή άλλης θέσης, εξ’ αιτίας της κοινωνικής τους θέσης ή της περιουσίας ή της οικογένειας στην οποία γεννήθηκαν, ή επειδή έχουν κάποια αναπηρία.

– Το Καλύτερο Συμφέρον του Παιδιού (άρθρο 3): Νόμοι και δράσεις που επηρεάζουν παιδιά πρέπει να θέτουν προτεραιότητα στο τι είναι το καλύτερο για εκείνα και να τα ωφελούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

– Επιβίωση, Ανάπτυξη και Προστασία (άρθρο 6): Οι αρχές της χώρας πρέπει να προστατεύουν τα παιδιά και να βοηθούν ώστε να εξασφαλισθεί η ολοκληρωμένη ανάπτυξή τους- φυσική, πνευματική, ηθική και κοινωνική.

– Συμμετοχή (άρθρο 12): Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τη γνώμη τους για τις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή τους και οι απόψεις τους πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.

Παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, που σε πολλές χώρες αποτελούν κενό γράμμα, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, φροντίδας, αγάπης και προστασίας. Εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ορφανεύουν ή σκοτώνονται σε πολέμους.

Με αφορμή, λοιπόν, την παγκόσμια ημέρα προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού, καλό είναι να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας τι είναι αυτό που εμείς οι ίδιοι μπορούμε να κάνουμε, ως γονείς, ως επαγγελματίες και κυρίως ως άνθρωποι, ώστε να εκπληρώνουμε καθημερινά την υποχρέωση μας να προστατεύουμε τα παιδιά και τα δικαιώματα τους. Για να προστατεύουμε το αυτονόητο. Το αυτονόητο της ανθρώπινης ύπαρξης και ψυχής, το αυτονόητο δικαίωμα στην ελεύθερη σκέψη και έκφραση, στο σεβασμό, στην ισότητα, στην προστασία, στην πληροφόρηση, στην εκπαίδευση, στον ελεύθερο χρόνο, στην υγεία, στη συμμετοχή, στην ανάπτυξη.

Σήμερα το μεσημέρι γίναμε ακούσια μάρτυρες ενός συμβάντος που είχε πρωταγωνιστές αυτά τα παιδιά, τα παιδιά που δεν έχουν δικαιώματα διότι όχι μόνο οι γονείς τους δεν τα φροντίζουν αλλά τα παραμελούν, τα κακοποιούν, τα εκμεταλλεύονται. Αστυνομικοί της Άμεσης Δράσης (ομάδα ΔΙΑΣ) ακινητοποιούν τρία μικρά παιδιά ηλικίας 10-12 ετών, στην Πλατεία Λιονταριών στο Ηράκλειο, τα οποία έχουν “εξαπολύσει” τρεις γυναίκες (μαμάδες, συγγενείς; άγνωστο σε μας) για το μεροκάματο. Πουλάνε χαρτομάντιλα, λαχεία στους περαστικούς και καθήμενους, επαιτώντας παράλληλα για μια μικρή οικονομική βοήθεια. Οι “κυρίες” από απόσταση παρακολουθούν διακριτικά τον αστυνομικό έλεγχο που με δεδομένα τα στοιχεία που συνθέτουν το όλο περιστατικό και που φαίνεται ότι έχει σχέση με καταγγελία για κάτι “πιο σοβαρό”, πιθανή απάτη ή κλοπή σε παρακείμενο κατάστημα. Όταν γίνονται αντιληπτές προσπαθούν μάταια να διαφύγουν αλλά εντοπίζονται με την βοήθεια περαστικών και προσάγονται στο σημείο που βρίσκονται και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Γίνεται ο σχετικός έλεγχος και αντιλαμβανόμαστε ότι οι γυναίκες απαλλάσσονται κάθε ευθύνης και αποχωρούν. Οι αστυνομικοί πολύ ευγενικοί με τα παιδιά συνεχίζουν τον διάλογο, προφανώς προσπαθώντας να νουθετήσουν την πιθανή παραβατική συμπεριφορά τους. Την συνέχεια δεν την γνωρίζουμε αλλά ελπίζουμε στο αυτονόητο, την σύλληψη δηλαδή και την παραπομπή των γυναικών που τα εκμεταλλεύονται στον εισαγγελέα! Επιπλέον, το ερώτημα παραμένει: έχουν τα παιδιά αυτά δικαιώματα και ποια; πώς θα σημαδέψει την παιδική αθωότητα αυτό το περιστατικό στην μετέπειτα ζωή τους; και πολλά άλλα ερωτήματα που δεν έχουν παραλήπτη. Μην ξεχνάμε όμως ότι “τα παιδιά και τα λουλούδια, αντανακλούν το είδος της φροντίδας που παίρνουν” (J. Brown, Αμερικανός συγγραφέας) και κάποια στιγμή θα έχουν λόγο σοβαρό να καταθέσουν σε αυτή την κοινωνία για την τεράστια αδικία σε βάρος τους!

Μαρία Σαριδάκη, φιλόλογος, μέλος της Όασης