ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει τραυματισμούς ή κάποια κάκωση που προκαλείται στο παιδί χωρίς να προέρχεται από κάποιο ατύχημα. Μια κάκωση μπορεί να διαπιστωθεί κυρίως στα ακάλυπτα μέρη του παιδιού, όπως για παράδειγμα στο κεφάλι ή στα άκρα. Η κάκωση, επίσης, μπορεί να είναι παραπάνω από μία. Όσον αφορά τις συνέπειες, το παιδί μπορεί να αναπτύξει σοβαρές σωματικές, νοητικές και συναισθηματικές διαταραχές, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, ακόμη και να οδηγηθεί στον θάνατο.
Η σωματική κακοποίηση είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Από μια έρευνα των ΗΠΑ αναδείχθηκε ότι το 1-2% παιδιών ηλικίας 0-18 μηνών πεθαίνουν κάθε χρόνο και συνολικά 2.500-5.000 παιδιά κακοποιούνται σωματικά (Krugman, 1992). Με βάση τον ΠΟΥ (1999), 1 στα 10.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών πεθαίνει κάθε χρόνο από σωματική κακοποίηση. Μια μελέτη που είχε πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα με 197 περιπτώσεις κακοποίησης και παραμέλησης (Αγάθωνος και Μαραγκός, 1995) έδειξε 6% θνησιμότητα, 7% σοβαρές κακώσεις, 33% προσωρινή αναπηρία και 8% μόνιμη. Αυτά τα δεδομένα προβλέπουν βαρύτερες επιπτώσεις και επιπλοκές από αυτά που μέχρι τώρα ισχύουν σε γενικό πληθυσμό.
Ακόμη, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο του «πολυθυματοποιημένου» παιδιού, δηλαδή, του παιδιού που κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας υφίσταται πολλαπλές μορφές βίας, είτε ταυτόχρονα είτε σε διαφορετικές φάσεις της ανάπτυξής του (Finkelhor et al., 2009).

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ
Παράγοντες που αυξάνουν την ευαλωτότητα των παιδιών είναι η ηλικία και το φύλο. Όσον αφορά την ηλικία, έχει φανεί ότι πολλά βρέφη ή μικρά παιδιά πεθαίνουν από την άδηλη κακοποίησής τους (Hymel, 2006). Στη συνέχεια σχετικά με το φύλο τα κορίτσια είναι γενικά πιο πιθανό να κακοποιηθούν, όμως η σωματική κακοποίηση είναι πιο συχνή στα αγόρια. Άλλοι παράγοντες είναι ειδικά χαρακτηριστικά του παιδιού, όπως παιδιά πρόωρα καθώς και με ειδικές ανάγκες (Wu et al., 2004).

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΘΥΤΗ
Χαρακτηριστικά του γονιού και της οικογένειας, όπως κατάθλιψη της μητέρας, φτωχός έλεγχος παρορμήσεων, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα ψυχικής υγείας, αντικοινωνική συμπεριφορά και ενδοοικογενειακή βία αυξάνουν τον κίνδυνο κακοποίησης (Hazen et al., 2006). Οι γυναίκες έχει διαπιστωθεί ότι κακοποιούν περισσότερο σωματικά τα παιδιά τους σε σχέση με τους άνδρες. Όμως, οι άνδρες όταν κακοποιούν, το κάνουν σε τέτοιο σημείο ώστε να αφήσουν το παιδί ανάπηρο ή ακόμα και να το οδηγήσουν στον θάνατο (Kaplan, 1996). Έχει διαπιστωθεί ότι οι άνδρες κακοποιούν τις γυναίκες τους και μετά αυτές κακοποιούν τα παιδιά τους.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει (Maguire et al., 2005), διαστρέμματα, εξαρθρώσεις, τραύματα, κατάγματα οστών, αλλά και δαγκώματα, εγκαύματα, ή δηλητηριάσεις. Οι κακώσεις περιλαμβάνουν μώλωπες που δεν έχουν σχέση με την δραστηριότητα που κάνει το παιδί ανάλογα την ηλικία του, κηλίδες αίματος στα μάτια και γύρω από το στόμα ή στα άκρα των δαχτύλων.
Σημάδια ότι το παιδί κακοποιείται είναι όταν καθυστερούν να το πάνε στον γιατρό, το ασαφές ιατρικό ιστορικό, η αντιφατική ή αταίριαστη ερμηνεία των κακώσεων από το ίδιο το παιδί, η μεγάλη ευκολία ή η μεγάλη δυσκολία απομάκρυνσης του παιδιού από τους γονείς του και η γρήγορη υποχώρηση των κακώσεων όταν το παιδί εισαχθεί στο νοσοκομείο.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η κακοποίηση επηρεάζει την ψυχική υγεία του παιδιού, η οποία χαρακτηρίζεται από άγχος ή καταθλιπτικό συναίσθημα, παλινδρόμηση της ανάπτυξης, κοινωνική απομόνωση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, λεκτική και σωματική επιθετικότητα ή και πλήρης συμπτωματολογία της διαταραχής από οξύ στρες αλλά και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, όπως εγκατάλειψη του σχολείου, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και νεανική παραβατικότητα (Kaplan, 1996).
Η σωματική κακοποίηση που βιώνει ένα παιδί έχει ως αποτέλεσμα στην ενηλικίωσή του να εμφανίσει αγχώδεις ή συναισθηματικές διαταραχές (Carmen et al., 1984), χρήση αλκοόλ και ουσιών (κυρίως στα κορίτσια – Krantz, & Ostergen, 2000), φτωχή δίαιτα και έλλειψη άσκησης και κάπνισμα (Anda et al., 1999).
Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά που κακοποιούνται σε μικρή ηλικία, κακοποιούν και οι ίδιοι τα παιδιά τους αργότερα (Kaufman, & Zigler, 1987). Οι επιπτώσεις που έχει η κακοποίηση στη ζωή του παιδιού διαφέρουν από παιδί σε παιδί, ανάλογα με το αναπτυξιακό του στάδιο όταν συμβαίνει η κακοποίηση, τη σοβαρότητα της, τις σχέσεις του παιδιού με το θύτη και τη διάρκεια της κακοποίησης (Briere, 1992).

ΠΡΟΛΗΨΗ
Η κακοποίηση μπορεί και πρέπει να προληφθεί. Αυτό μπορεί να γίνει με την υποστήριξη της οικογένειας μέσα από την εκπαίδευση για τον ρόλο των γονέων και βοήθεια προς τους γονείς. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να γίνει εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα για βελτίωση της γνώσης και της ανακάλυψης περιστατικών παιδικής κακοποίησης. Εξίσου σημαντικές είναι και οι θεραπευτικές προσεγγίσεις με υπηρεσίες για τα θύματα αλλά και για ενήλικες που κακοποιήθηκαν ως παιδιά και θεωρούνται πιθανοί μελλοντικοί θύτες. Ακόμη, είναι σημαντικό να εστιάσουμε σε σχολικά προγράμματα και καμπάνιες πρόληψης και εκπαίδευσης.
Τέλος, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις υπηρεσίες παιδικής προστασίας, πολιτικές σύλληψης και τιμωρίας για τους δράστες και υποχρεωτική θεραπεία για αυτούς. Το 1989 η Γενική Συνέλευση των Η.Ε. υιοθέτησε τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία αναγνωρίζει και συνιστά σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των παιδιών.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν πρέπει να αποσιωπούμε σε φαινόμενα παιδικής κακοποίησης. Ένα παιδί υποφέρει…υποφέρει σιωπηλά και έχει ανάγκη τη βοήθεια μας. Όλοι έχουμε την δύναμη να το σταματήσουμε. Εάν δεν το σταματήσεις εσύ…τότε ποιος;
Εάν γνωρίζετε περιστατικά οποιασδήποτε μορφής παιδικής κακοποίησης, όπως σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική, ή παραμέληση μπορείτε να απευθυνθείτε στην ”Όαση του Παιδιού”, ένα εθελοντικό μη κερδοσκοπικό σωματείο υπεράσπισης και διαφύλαξης των δικαιωμάτων των παιδιών. Εκεί οι ειδικοί θα σας κατευθύνουν για το τι πρέπει να κάνετε. Το email είναι: oasitoupaidiou@gmail.com και το τηλέφωνο 2811 11 7 100.

Φοιτήτριες Ψυχολογίας Κόρχατζη Ειρήνη – Μαυρόκωστα Άννα

Μέλη της Όασης του Παιδιού